دور نمای کمیته نظارت کنترول کیفیت زعفران در ولایت هرات
دور نمای کمیته نظارت کنترول کیفیت زعفران در ولایت هرات
خلاصه: هر فعالیت نیاز به رهنمائی و کنترول در مسیر رشد و انکشاف دارد. فعالیت های چند سال اخیر دهقانان و دست اندرکاران کشت، پروسس و مارکتینگ زعفران که جز اقلام بدیل معیشت و از نگاه اقتصادی و صنعتی با ارزش است، ایجاب می نماید تا در تنظیم امور اقتصادی و اجتماعی آن دولت پالیسی تنظیم و کنترول را داشته باشد تا این شغل در ارتقا عاید ملی و کاریابی برای مردم زمینه و فرصت خوب کار و اشتغال زائی باشد.
از این رو مقام ولایت هرات و ریاست محترم زراعت و آبیاری این ولا با همکاری دفتر محترم انکشافی سنائی گام اول را در راستائی ایجاد کمیتۀ کنترول کیفیت زعفران بر دارد که به اساس مصوبۀ 32 مورخ15/8/1391 شورای محترم وزیران جمهوری افغانستان طرزالعمل کمیتۀ کنترول کیفیت زعفران در ولایت هرات با منظوری مقام محترم وزارت زراعت و آبیاری جایگاه قانونی اش را پیدا و در آن بخش های مسلکی و نظارتی فعلاً ایجاد و آغاز به کار نموده است.
دور نمائی نظارتی این کمیته با صلاحیت های متن طرزالعمل و مصوبۀ متذکرۀ شورای محترم وزیران از طریق فارمت های تحلیلی برای جلوگیری از تخطی ها راهکار های علمی و مسلکی را پیشکش و برای متخطی های عمدی مطابق قوانین افغانستان از مراجع عدلی و قضائی خواهان مجازات می شود که امید واریم به آن سرحد نرسیده و با تطبیق نورم های ترتیب شدۀ وزارت های محترم زراعت و آبیاری و تجارت و صنایع بخش نظارتی کمیتۀ کنترول کیفیت زعفران به حیث یک پایگاه قانونمند نقش کلیدی در راستائی بهبود کنترول کیفیت زعفران اعم از کشت، پروسس و بازار یابی با نورم ها و استندرد های قبول شده با هماهنگی مراجع علمی و اجرائیوی بر دارد تا خدمتی باشد برای انکشاف ملی و توسعۀ کاریابی به این نبات و سایر نباتات طبی و صنعتی افغانستان در سال های ما بعد.
مقدمه: کشور عزیز ما افغانستان جزء مناطق خشک جهان بوده که خشکسالی های مکرر همراه با کمبود آب ، یکی از موانع عمده انکشاف زراعتی و مالداری به حساب می آید ، لذا ضرورت دارد تا جهت کم نمودن اثرات سوء خشکسالی، پیشگیری از خسارت مالی به دهاقین و بلند بردن عایدات سکتور زراعت در کنار کشت نباتات مروجه، نباتات دیگری که تحمل شرائط خشک اقلیمی افغانستان را داشته باشد نیز معرفی و ترویج گردد؛ تجارب چند سال گذشته نشان داده که زعفران می تواند یکی ازین نباتات ارزشمند باشد. در افغانستان سابقۀ زعفران به 2000 سال می رسد، هر چند که عدۀ معتقدند افغانستان از جمله مناطق جهان محسوب می گردد که زعفران از آن منشاء گرفته است؛ زیرا این نبات به شکل خود رو و بومی در کشور هم دیده شده است.
هدف: ایجاد زمینۀ بهتر کاری برای فعالیت های زعفران کاران با روش های مورد قبول و مسلکی، ایجاد فرهنگ نورم سازی در جریان پروسس و تقویۀ صادرات زعفران نیاز دارد تا در همه امور مربوط به زعفران کنترول نظارتی غرض تقویۀ دست اندر کاران و جلوگیری از پائین بودن کیفیت پیاز و تضعیف کشت و برداشت زعفران، آلودگی در جریان پروسس و ممانعت ازجعل و تقلب در حین مارکتینگ هدف کلی نظارتی کمیته می باشد.
چرا نظارت؟: بنابر تحقیقات متخصصین داخلی و خارجی اقلیم برخی مناطق کشور ما به خصوص هرات برای کشت و برداشت نبات زعفران مناسب است و حاصلات قناعت بخش دارد و هم مارکت خوب برای متقاضیان جهانی این زعفران دارد.
اینجاست که مدیریت کشت، برداشت و عرضۀ زعفران باید متوجه تثبیت جایگاه و تقویۀ کیفیت محصول زعفران باشیم؛ زیرا از اینکه زَعفِران یک نبات طبی و صنعتی است لذا تقاضا کنندگان زیادی در سطح جهانی دارد؛ این محصول حدوداً سالانه 230 تن در جهان تولید دارد که افغانستان از جمله کشور های تولید کننده و صادر کنندۀ آن برای خود و مارکت جهانی است که از این مدرک عاید خوبی نصیب مردم افغانستان شده می تواند و هم در خود کفائی مردم در کشت، برداشت، پروسس و فروش آن به خصوص در ساحات هوا معتدل و کم آب موثر است. بهترین نوع زعفران، زعفرانی است که رشته‌ای نخ سرخ است که پایین آن سفید و نیمه بالای آن است.
زعفران که به حیث مواد خوراکه و به حیث محصول خوبی در طب استفاده می شود به عنوان آرام بخش، اشتها آور و مقوی معده استفاده می‌شود. در کشور آلمان زعفران به عنوان آرام بخش، تداوی درد معده و شکم ونفس تنگی مصرف می‌شود. زعفران بدلیل رنگ شادی که دارد در محصولات غذائی باعث طعم و بوی نشاط انسان مورد استفاده قرار می گیرد. مهم ترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلول اند (مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به خصوص مقوی معده می‌باشند، مواد معطر (اسانس) که مهم ترین ترکیب آن سافرانال می‌باشد که گاهی تا ۱ فیصد زعفران را تشکیل می‌دهد، روغن ثابت به میزان حداکثر ۱۰ فیصد ، رطوبت حدود ۱۳ـ۱۰ فیصد و ترکیبات معدنی حدود ۵ فیصد می‌باشد. محل زعفران باید دور از نور و رطوبت باشد .
بهتر است نگهداری زعفران در ظرف شیشه ای یا فلزی در بسته بوده و در حرارت معتدل نگهداری شود؛ مواد معطر زعفران قابل تبخیر شدن است در صورت نگهداری نامناسب ، به مرور زمان اسانس آن تبخیر شده و از اثرات طبی و طعم و مزه ی آن کاسته می شود و مرغوبیت آن از دست می رود و نباید بنابر معطر بودن آن در دراز مدت به شکل پودر نگهداری کنیم.
چون زعفران بسیار گران قیمت می‌باشد، از قدیم معامله گران تلقب و جعل کار در آن دستکاری می‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکم اعدام داشته‌است. مهم ترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌گیرد گل رنگ می‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌تواند ایجاد رنگ زرد کند.گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن و عسل اسپری می‌کنند و حتی تار های سرخی گوشت گاو به آن اضافه شده است.
بخش های شامل نظارت:
الف : برای تنظیم موارد فوق، علاوه از آموزش و تعلیمات مسلکی نیاز به اقدامات کمیتۀ نظارت در بخش پروسس کشت و برداشت زعفران از جریان آبیاری، تثبیت نوع خاک، کود دهی، خشاوه کردن، مبارزه با آفات و امراض نباتی، جمع آوری علف های هرزه، سورت بندی پیاز، محل نگهداری پیاز، نوع انتقال پیاز و سایر عملیات داشت مزرعه وزمان گل گیری و هم پروسس آن که شامل چیدن، خشک کردن، سورت بندی، تثبیت مرغوبیت، واستفاده از نورم ها در بسته بندی ها در عرصۀ پالیسی حمایت و ترویج کشت زعفران دارد که مطابق مصوبۀ 32 مورخ15/8/1391 شورای محترم وزیران جمهوری اسلامی افغانستان وزارت زراعت و آبیاری وظیفۀ تطبیق و نظارت پالیسی حمایت و ترویج کشت زعفران را درسراسر کشور به عهده داشته که طبق طرزالعمل ترتیب شدۀ ولایت هرات و منظوری محترم وزیر زراعت و آبیاری افغانستان قابل تطبیق است.
ب : در قسمت بازار یابی محصولات زعفران مطابق مصوبۀ 32 مورخ15/8/1391 شورای محترم وزیران جمهوری افغانستان وزارت تجارت و صنایع مکلف به تطبیق آن است که برای نظارت آن باید وزارت محترم تجارت و صنایع در عرصه های ذیل تدابیر لازم اتخاذ نمایند:
- تنظیم شرکت ها و اتحادیه های عرضه کننده زعفران؛
- زمینه سازی استفاده از زعفران در فابریکه های غذائی و دوا سازی؛
- آماده سازی لابراتوار های تشخیص کیفیت زعفران برای صادرات؛
- همکاری با گمرکات در جلوگیری از تورید زعفران بی کیفیت به داخل کشور؛
- ممانعت از صدور زعفران بی کیفیت به مارکت جهانی؛
- توسعۀ اشتهارات از کیفیت زعفران افغانی؛
- گرفتن مجوز نورم و استندرد های جهانی برای عرضۀ زعفران با کیفیت؛
- ایجاد سیستم قرانطین در سرحدات با همکاری وزارت محترم زراعت و آبیاری؛
- ایجاد علامت تجارتی برای زعفران افغانستان؛
همچنان برای انکشاف زعفران در داخل کشور همه ارگان ها در موارد مربوطه می توانند، نقش داشته باشند.
اجراات کمیته نظارتی:
بعد از تنظیم این بخش ها نیاز به نظارت از تطبیق آن است ، زیرا وظیفۀ نظارت کننده مشاهدات عینی از فعالیت های مربوطه است که مطابق پلان ها و طرزالعمل ها آیا تطبیق می گردد یا خیر؟
کمیتۀ کنترول و نظارت از فعالیت های زعفران که شامل بخش پالیسی حمایت و ترویج کشت زعفران ( زراعت) وبازار یابی محصولات زعفران ( تجارت ) می گردد، در دو بخش بر اساس پلان کاری سالانۀ خویش وظیفه اجرا کرده می تواند :
- موارد سازماندهی : برای این بخش فارمت های نظارتی ترتیب می گردد که خلا های فعالیت های در عرصۀ پالیسی کشت و مارکتینگ با مطابقت به طرزالعمل های کاری به دست اندرکاران رهنمائی می شود.
- موارد تخنیکی: در این بخش فارمت های نظارتی بعد از تحلیل به ارگان های مربوطه سپرده می شود و از تخطی های کاری که در بخش های زراعتی و تجارتی از دست اندر کاران زعفران مشاهده می گردد، قانوناً تحلیل های نظارتی به منابع اجرائیوی تذکر داده می شود و این کار تا سرحد معرفی شان به ارگان های عدلی و قضائی در بر خواهد گرفت.
در مورد اطمینان از کیفیت زعفران کمیتۀ نظارتی موارد آتی را در جریان فعالیت خویش طبق نورم های قبول شده در نظر می گیرد:
- تست قدرت رنگی وارزیابی میزان كروسین ،سافرانال و پیكروكروسین؛
- تست رنگ (استخراج و تشخیص رنگ های افزودنی)؛
- رطوبت؛
- خاكستر عمومی؛
- خاکستر نامحلول در اسید؛
- میزان مواد خارجی مربوط به محیط و بقایای گل؛
- عصاره محلول در آب سرد؛
- مرغوبیت؛
- مواد غذائی؛
- فایبر خام.
از آنجا كه نظارت در رشته علمى و حيطه کاری بخش زعفران ، كنترول آگاهانه امور کاری زعفران با عقلانيت در ديدن، تجزيه، تحليل و تشخيص صحيح می باشد، باید کمیتۀ نظارتی دارای صلاحیت های کاری مشخص باشد؛ این حرکت و فعالیت نیاز به یک پلان هماهنگ و مشترک با جوانب ذیدخل و صلاحیت های کاری دارد که منتج به عملکرد های علمی و عملی در کنترول کمی و کیفی زعفران در یک چهار چوب قانونی گردد تا چگونه باید به حل مشکل زعفران (مشروط به تصویب طرح جامع زعفران)نایل آمد.
پیشنهادات:
برای اجرائی این برنامه و تداوم کار کمیتۀ نظارتی زعفران لازم است تا موارد آتی در نظر گرفته شود:
- دسترسی به لابراتوار کنترول کیفیت زعفران؛
- تقویۀ روحیۀ هماهنگی با ریاست های، پوهنتون، صحت عامه، زراعت، تجارت، گمرک و ارگان های عدلی و قضائی منجمله پولیس در امور مربوط به فعالیت های تولیدی و تجارتی زعفران؛
- تقویۀگروپ های نظارتی با صلاحیت در هر دو بخش اعم از تجارتی و زراعتی؛
- ایجاد سیستم واحد معلومات دهی با مرکزیت واحد؛
- زمینه سازی برای تعمیم تجارب تیم نظارتی در سایر کشور های موفق در عرصۀ نظارت زعفران ( البته رقابت منفی در کشت و صادرات با ما نداشته باشد.) اند.
نتیجه:
برای تقویۀ محصولات زعفران و بازار یابی ما می توانیم از طریق تیم نظارتی مشترک و هماهنگ زمینه را برای شفافیت در تهیۀ محصول با کیفیت زعفران و تقدیم آن به بازار، برنامه های نظارتی را افزایش داد و این امر موجب جلب مشتری های بیشترو کسب عاید زیاد تر برای متقاضیان و عرضه کننده گان این محصول مفید برای همگان می گردد و از طرفی زمینه برای مبارزه با مواد مخدر و ترویج انواع دیگر محصولات طبی و صنعتی مساعد می سازد.
انجینیر وکیل احمد بارک
کارشناس مقام ولایت هرات
این صفحه انترنتی حاوی معلومات محیط زیستی هرات و سایر ولایات افغانستان و مقالات و آثار نوشتاری انجنیر وکیل احمد بارک کارشناس امور محیط زیستی می باشد.